ابتدای بحث مشتق وعده دادیم به ثمراتی از این بحث و تطبیقات بحث مشتق در فقه اشاره کنیم لذا به بیان مرحله پنجم و اشاره به چند ثمره فقهی بحث مشتق می‌پردازیم.
اصل بحث این بود که استعمال مشتق صرفا حقیقت در متلبّس است یا در أعم از متلبّس و من قضی عنه التلبّس یک استعمال حقیقی است. مرحوم آخوند فرمودند مشتق حقیقت در خصوص متلبّس است. این اختلاف مبنا در مبحث مشتق، منشأ بعضی از اخلاف فتاوا در فقه است که به چند نمونه اشاره می‌کنیم:
جلسه 57 (دوشنبه، 1402.10.11) بسمه تعالی
بقی أمور: الأوّل ...، ص76
مرحوم آخوند بعد اتمام مباحث اصلی مسأله مشتق به بیان شش تنبیه می‌پردازند که در تمام این شش تنبیه در صدد نقد بیانات مرحوم اصفهانی در الفصول الغرویّة فی الأصول الفقهیّة هستند.
در تنبیه اول در صدد
فإذ عرفت ما تلوناه ...، ص69، س7
مرحوم آخوند در سومین مرحله از مراحل چهارگانه مبحث مشتق می‌فرمایند در مسأله اقوال مختلفی (تا شش قول) وجود دارد لکن بین قدماء از اصولیان دو قول مطرح بود که متأخران تفاصیلی هم بر آنها افزوده‌اند و منشأ اختلاف اقوال هم نوع نگاه اصولیان به مشتق است که در ادامه اشاره خواهد شد، بعضی بین مبدأهای مشتقات تفاوت قائل شده‌اند و بعضی به جهت حالات مختلفی که بر مشتق عارض می‌شود تفاوت قائل شده و مثلا مشتقی را که مبتدا و محکومٌ‌علیه واقع شده حقیقت در أعم و اگر خبر
